Arxitektura-DizaynQalereyaŞəkillərSəyahət

Nəhəng ölçülü bir labirint- Qapalı çarşı

Dünyanın ən köhnə və böyük qapalı çarşısı İstanbul şəhərinin mərkəzində yerləşir. Nəhəng ölçülü bir labirint kimi, 60 qədər küçəsi, üç mindən çox dükanı ilə Qapalı çarşı, İstanbulun görülməsi lazım olan, bənzərsiz bir mərkəzidir. Sanki bir şəhəri xatırladan, bütünlüklə qapalı bu yer zaman keçdikcə inkişaf edib böyümüşdür. XV əsrdən qalan qalın divarlı, ardıcıl qübbələrdən ibarət olan iki quruluşlu hissəsi olmuşdur, lakin sonrakı əsrlərdə inkişaf edən küçələrin üstləri örtülərək, bir neçə əlavələr edilmiş bir alış-veriş mərkəzi halına gəlmişdir. Keçmişdə buranın hər bir küçəsi müəyyən peşələrin iştirak etdiyi və əl işi emalatxanalarından ibarət olan, ticari əxlaq və adətlərə çox hörmət göstərilən bir çarşı idi. Hər cür qiymətli parça, ləl-cəvahirat, silah, antikvar əşyalar, nəsillərin mütəxəssisləşmiş ailələri tərəfindən, tam bir təhlükəsizlik vəziyyətində satışa təqdim edilərdi. Keçən əsrin sonlarında zəlzələ və bir neçə böyük yanğın keçirən Qapalı çarşı köhnəsi kimi təmir edilmişsə də, keçmişdəki xüsusiyyətləri, korlanaraq dəyişikliyə uğramışdır.

Qədimdə alverçiyə olan güvən duyğusu xalqın yığılmış pulunu, bir bank kimi onlara verilməsinə və işlədilməsinə səbəb olmuşdu. İndiki vaxtda bir çox küçədəki dükanlar funksiya dəyişikliyinə uğramışdır. Yorğançılar, başmaqçılar, fesçiler kimi peşə qrupları yalnız küçə adı olaraq qalmışdır. çarşıın ana prospekti sayılan küçədə əksəriyyətlə ləl-cəvahirat dükanları, bura açılan yan bir küçədə qızıl satanlar yer almışdır. Olduqca kiçik olan bu dükanlar dəyişik qiymətdə olan malların satıcısıdır. Qapalı çarşı rəng və atraksiyon olaraq hər nə qədər köhnə canlılığını qorusa da, 1970-ci illərdən etibarən İstanbulu ziyarətə gələn turist qrupları üçün alver imkanları, çarşıın ana girişindəki müasir və böyük quruluşlar tərəfindən təmin edilməkdədir. Haliç sahilindəki Misir çarşıı da daha kiçik ölçüdə bir qapalı çarşıdır. Qalada səmtindəki digər XV əsrə aid olan kiçik qapalı çarşı da insanlar tərəfindən geniş istifadə edilir.

Qapalı çarşı günün hər saatında hərəkətli və izdihamlıdır. Alverçilər ziyarətçiləri durmadan öz mağazasına çağırır. çarşı girişində inkişaf edən komfortlu, böyük mağazalar Türkiyədə əldə emal edilən və ixracatı edilən bütün əşyanları satışa təqdim etməkdədir. Əl xalçaları və ləl-cəvahirat ənənəvi türk sənətinin ən gözəl nümunələridir. Bunlar keyfiyyət və orjinallıq sənədləri ilə satılır və dünyanın hər tərəfinə zəmanətli göndəriş edilir. Xalça və ləl-cəvahiratın yanında məşhur türk işi gümüşdən edilmiş əsərlər, mis, bürünc hədiyyəlik və dekorativ əşyalar, dulusçuluq, və dəridən məmul, üstün keyfiyyətli, Türkiyə xatirələri ilə zəngin bir kolleksiya meydana gətirirlər.

Nuruosmaniye, Mərcan və Beyazıt arasında iştirak edən Qapalı çarşıımız 64 prospekt və küçəsi, iki bedesteni, 16 xanı, 22 qapısı və təxminən 3600 dükanı ilə dünyanın ən köhnə və ən böyük alver mərkəzidir. 45000 kvadrat metr bağlı sahəyə sahib olub, içində təxminən 20000 adam işlə məşğuldur və mövsümünə görə gündə 300 ilə 500 min arasında ziyarətçi gəlməkdədir.

Qapalı çarşıın nüvəsini meydana gətirən iki bedestenden İç Bedesten, yəni Cevahir Bedesteni müəlliflər arasında mübahisə olmuşdur. Böyük ehtimalla Bizansdan qalma bir quruluş olub 48 m x 36 m ölçülərindədir. Yeni Bedesten isə 1461-ci ildə tikilməyə başlanılmış Qapalı çarşıın ikinci əhəmiyyətli quruluşudur və Qayıq Bedesteni olaraq xatırlanmaqdadır. Burada bir yolu pambıq, bir yolu ipəkdən toxunan və Qayıq adı verilən parça satıldığı üçün Qayıq Bedesteni adı verilmişdir. Fateh Sultan Mehmet İstanbulu aldıqdan sonra şəhərin daxilində çarşılar, dükanlar, xanlar, hamamlar, evlər və məscidlər tikilməsini əmr etmişdi. Şərqdə bez satılması üçün nəzərdə tutulmuş, daha sonra hər növü qiymətli əşyanın alış, satışına təsis olunmuş Qapalı çarşı bedesten kimi çağırılmağa başlanıldı. Buradakı tacirlər şəhərin ən böyük tacirləri hesab olunurdu. XIX əsrin II yarısında Avropa parçalarının geniş sürətdə ölkəyə yayılması əl işindən ibarət olan şəxsi parçaların satılmasına artıq mane olmağa başlamış, nəticədə həmin əl işləri unudulmuşdur. Nəhayət bankların dünyaya açılması buradakı maraqlı bank sisteminin də istifadə edilməsinə son vermişdir. Vikipediya @Frame.az @Dünya-Obyektivin gözü ilə 13876572_311587392509637_7492469453264471212_n 13882111_311587662509610_1135703524433453356_n 13782224_311587775842932_713982582089699808_n 13876583_311587839176259_1026165422697138514_n 13631461_311587882509588_5701235423529740167_n 13873234_311588045842905_2266507247773305810_n 13895221_311588112509565_2961001234739183141_n

Leave a Reply

error: Mətndən istifadə etmək qadağandır!