Kibertəhlükəsizlikdə məğlubedilməz olmaq üçün nə etməli?

7 fevral tarixi Təhlükəsiz İnternet Günü kimi qeyd olunur və diqqəti kibertəhlükəsizlik məsələlərinə cəlb etmək məqsədi daşıyır. Kaspersky mütəxəssisləri rəqəmsal məkanda şəxsi məlumatların və pulların qorunmasına kömək edəcək altı vacib tövsiyənin siyahısını tərtib edib.

Hesablar üçün unikal şifrələr və iki faktorlu autentifikasiya təyin edin.

Çox vaxt şifrə hesabda saxlanılan şəxsi məlumatlar ilə təcavüzkarlar arasında dayanan yeganə sədd kimi çıxış edir. Buna görə də onlara xüsusi diqqət yetirilməlidir. 

Birincisi, onlar unikal olmalıdır, əks halda bir xidmətdə məlumat sızması bütün digər hesablarınızın təhlükə altına düşməsi anlamına gələ bilər. İkincisi, şifrələr uzun və mürəkkəb olmalıdır ki, fırıldaqçılar onları təxmin edə və ya sadalama üsulu ilə ələ keçirə bilməsinlər. Hər birimizin onlarla hesabımız olduğundan, ən yaxşısı şifrələri tapmaq və yadda saxlamaq kimi darıxdırıcı işi şəxsi məlumatları təhlükəsiz və rahat saxlamaq üçün nəzərdə tutulan şifrə menecerinə həvalə etməkdir. Həmçinin, mümkün olduqda, iki faktorlu autentifikasiyadan istifadə edin: SMS və ya autentifikator proqramı vasitəsilə əlavə təsdiq funksiyasını aktivləşdirin.

Məxfilik parametrlərini lazımi səviyyədə quraşdırın

Həddindən artıq şəxsi məlumat yerləşdirmək aldatmaq üçün təcavüzkarları əlavə imkanlarla təmin etmək riski daşıyır. Sosial şəbəkələr bir çoxları üçün həyatın ayrılmaz hissəsi olduğundan, məlumatları qorumaq üçün ən yaxşı yol onlara kimin görə biləcəyini yoxlamaqdır. Bunu etmək üçün sosial şəbəkənin məxfilik parametrlərinə keçin və məlumatlarınıza və ən əsası hansı məlumatlarınıza (məsələn, mesajlar, şəkillər, doğum tarixi) kimin baxa biləcəyini təyin edin. Parametrləri başa düşməkdə çətinlik çəkirsinizsə, pulsuz Kaspersky Privacy Checker proqramından istifadə edin: resurs hansı parametr seçimlərinin təhlükəli və hansıların təhlükəsiz olduğunu izah edəcək.

Şəxsi məlumatları yad insanlarla paylaşmayın – hətta süni intellektlə belə 

İnternetdə tanımadığınız insanlara qarşı diqqətli olun – kiminlə qarşılaşdığınızdan və əslində onların niyyətlərinin nə olduğundan əmin ola bilməzsiniz. Beləliklə, Kaspersky-nin sorğusuna əsasən, onlayn tanışlıq proqramlarından istifadə edən hər altıncı respondent doksinqə məruz qalıb – onların şəxsi məlumatları şəbəkəyə sızıb. Bəzən insanlar yad insanlara şübhə ilə yanaşırlar, amma çatbotlarla əlaqə qurarkən ehtiyat tədbirlərində boşluğa yol verirlər. ChatGPT kimi süni intellekt çatbotları getdikcə daha inandırıcı olur və bir çox insanlar hətta onlarla şəxsi məsələləri müzakirə etməyə meyl edirlər. Eyni zamanda, bəzi çatbot xidmətləri bütün söhbətlərin izlənə bilməsi səbəbindən istifadəçilərdən açıq şəkildə onlara şəxsi məlumatları yazmamağı xahiş edir. Çünki hər hansı digər xidmətdə olduğu kimi, müdaxilə nəticəsində məlumatlar sızdırıla bilər. Buna görə də, ayıq olun və yad insanlarla vacib bir şeyi paylaşmazdan əvvəl iki dəfə düşünün.

Kripto birjalardan istifadənin əsaslarını öyrənin 

Bu il kriptovalyutalardan və kriptovalyuta birjalardan istifadə etməyi sınamaq istəyirsinizsə, onların seçimini diqqətlə nəzərdən keçirməlisiniz. Seçimi üçüncü tərəf aqreqator saytların təqdim etdiyi reytinqlərə görə etmək və ən böyük və ən məşhurların üzərində dayanmaq daha yaxşı olar. Gələcəkdə məlumatlarınızı və pulunuzu qorumaq üçün platformanın nə olduğunu və onun hansı nüfuza sahib olduğunu daha yaxşı başa düşmək üçün öz araşdırmanızı aparın.

Şifrənizi (seed-phrase) qoruyun

Brauzerlərdə və ya aparat cüzdanlarında hüquqi nəzarətdən kənar kripto pul kisələrindən istifadə edirsinizsə, şifrənizi harada və necə saxlamağınız barədə düşünməlisiniz. Onu kompüterinizdə qeydlərdə yazmaq ən yaxşı seçim deyil, çünki hücum zamanı bu parolun sızma riski var. Açarı kağıza yazmaq və evdə saxlamaq daha yaxşıdır, lakin bu halda bu kağız parçasını itirmək riski var və sonra kripto pul kisəsinə girişi itirə bilərsiniz. Gizli ifadəni ictimai fayl mübadiləsi xidmətlərində saxlamayın, messencer və ya elektron poçt vasitəsilə göndərməyin.

Ümumi təhlükəsizlik tövsiyələrini öyrənin 

Kripto pul kisələri və kriptovalyuta birjalarından təhlükəsiz istifadə üsullarına əlavə olaraq, fırıldaqçılardan yayınmağa və pula qənaət etməyə kömək edəcək ümumi təhlükəsizlik qaydalarına riayət etmək də yararınızadır. Məsələn, daxil olan poçt və messencer sorğularına – çox cəlbedici təkliflər, pulunuzun təhlükəsizliyinə təhdidlər və s. – qarşı ehtiyatlı olmaq vərdişini inkişaf etdirməkdə fayda var. Siz həmçinin kibertəhlükəsizlik üzrə mütəxəssislərin müasir təhdidlərin gündəlik təhlil etdiyi və həm istifadəçilər, həm də bizneslər üçün müvafiq məsləhətləri ilə bölüşdüyü bloqları oxuya bilərsiniz.